LUTER

 

w drodze do narzeczonej

 

KONRAD VON BOLANDEN

 

––––––

 

Okropny widok

 

~~~~~~

 

"Tłum odarty, bez serca, bez litości,

chłopów tłuszcza to wojsko jego".

 

Shakespeare.

 

Koppe, stojąc przy boku pięknej swej towarzyszki, przypatrywał się okropnej robocie chłopów, niszczących wspaniały kościół. Długo wpatrywał się w tę piękną gotycką budowę, a patrząc na jej zniszczenie, nie mógł utaić w sobie głębokiej boleści. I rzeczywiście tylko wściekła zagorzałość ewangelików mogła niszczyć wszystkie dzieła papiestwa, wydzierać potomności najpiękniejsze dzieła sztuki. Nie wielkością zadziwiał kościół, bo obliczony był prawie li na małą gromadkę mieszkańców klasztornych, ale wysokie gotyckie okna, smukła, a starannie wykończona prześliczna wieża, ozdoby gzymsów nad oknami i drzwiami, jednym słowem myśl przebijająca w całej budowie, robiły ogromne wrażenie. A chociaż dom ten Boży stał na ziemi, wszystko w nim zdążało ku niebu, jakoby tam była ojczyzna tego ducha, który znakomite to dzieło sztuki stworzył. Budowniczy snadź, układając plan budowy, w modlitwie szukał natchnienia, dlatego dzieło jego było jakoby z kamienia wykute nabożeństwo, jakoby modlitwa uwieczniona.

 

Gdy Koppe tak rozmyślał nad kościołem, towarzyszka zupełnie innym oddawała się myślom. Z oblicza jej biła jakaś niespokojność. Uniesienie dla reformatora, z jakim niedawno o nim mówiła, ustąpiło miejsca jakiejś dziwnej powadze. Szybkimi kroki przechadzała się w tę i ową stronę, a gdy ją doleciały głosy dzikiej wrzawy, zdawało się, że jakieś wyrzuty ją trapiły. Prędko wybiegła naprzeciw Knopfa, gdy zobaczyła, że zbliża się z dzbanem wina i koszykiem, pełnym potraw.

 

– Gdzie są zakonnice? – pytała Katarzyna gwałtownie, tak, że Knopf aż stanął z podziwienia. – Czy już wyrzekły się swoich błędów?

 

– Ach! prawie byłbym zapomniał o nich! – odpowiedział Knopf. – Prawda! toć to ty miałaś te Moabitki nawracać!

 

– Tego chcę, przyjacielu, i zobaczysz, że nie na darmo trudzić się będę!

 

– Aż do sądnego dnia możesz nawracać – mówił Knopf ze śmiechem. – Zesiwiały one w papiestwie, nie pozwolą, choćby tak miłej, jak ty, dzieweczce wyrwać się ze szponów diabła. Ale rób, co chcesz. Wpierw atoli może skosztujesz coś z mych potraw?

 

– Potem – mówiła Katarzyna z przyciskiem, i kazała się koniecznie prowadzić do zakonnic.

 

Choć niechętnie, zaprowadził ją jednak Knopf do kościoła. Cokolwiek tylko uchylił drzwi, tak, że Katarzyna ledwo się wcisnęła, i natychmiast je zamknął. Sam zaś powrócił do Koppego, aby przy jadle i piciu usłyszeć kilka słów pochwały.

 

Spustoszenie w kościele niemałe wrażenie zrobiło na Katarzynie.

 

Przeraziła się zaś na widok ofiar, które więcej już leżały, niż klęczały w ławach. Zwolna zbliżyła się do nich, i nie wiedząc co począć z sobą, stanęła przed nimi, kilkakrotnie pragnąc przemówić, ale słowa zamierały jej na ustach, a przerażenie się wzmagało. Wreszcie podniosła przełożona, wiekiem poważna, mdłe oko ku niej, a chociaż jej widok jeno miłosierdzie mógł wzbudzać, zadrżała Katarzyna przed jej wzrokiem, jako drży zbrodniarka przed sędzią, który zdaje się przenikać jej wnętrze. Wszystkich dobywała sił, aby się uspokoić, i tak wreszcie drżącym głosem rozpoczęła swą naukę:

 

– Smutny wypadek zmusza mnie do oglądania nieszczęścia waszego, pobożne niewiasty; ale w tym, zda mi się, Boskie jest zrządzenie, gdyż mam środki, za pomocą których mogę was okrutnej wyrwać śmierci.

 

Na słowa łagodne a troskliwe, podniosły zakonnice powoli głowy i poczęły się wpatrywać w mówiącą.

 

– Nasza śmierć już postanowiona, moje dziecię! – odezwała się przełożona. – Ale z radością jej wyczekujemy, bo umieramy za wiarę katolicką.

 

– Wiary wam nikt wydzierać nie chce – mówiła dalej Katarzyna – wyrzeczcie się tylko waszych ślubów, które nie są z woli Boga, jeno wymysłem Papieża.

 

– Choćby też nasze śluby – odrzekła zakonnica – nie były zalecone przez Założyciela naszej św. religii, to przecież nie wolno nam się przeniewierzyć ciężkim obowiązkom i łamać przysięgi, którą złożyłyśmy uroczyście przed ołtarzem Pana! Wiarołomne zakonnice, to niegodne stworzenia; Bogu skłamały i Zbawicielowi, któremu wieczną przysięgły miłość!

 

Słowa te bardzo dotknęły Katarzynę; spuściła oczy ku ziemi i nagle się zmieniła.

 

– I ja zastanawiałam się często – mówiła Katarzyna dalej – nad dowodami, jakie przytaczają uczeni mężowie, aby wykazać, że śluby nie mają znaczenia. Może i wy niewinnie trwacie dotąd w błędzie – nie schodźcie więc z tego świata dla pobożnego obłędu...

 

– Z zupełnym przekonaniem umieramy – odpowiedziała zakonnica poważnie. – My wiemy, że trzeba umrzeć, bo gdy chodzi o wybór między odszczepieństwem a śmiercią, zawsze ostatnią wybieramy. Nie dla pobożnego obłędu umieramy: czterdzieści lat noszę zasłonę, miałam więc czas do zastanowienia się. Cieszę się, że czterdzieści lat jestem oblubienicą Pana, że nikogo innego nie szukałam, ani nie miłowałam, jeno Jego samego.

 

Ciepło i namaszczenie, z jakim przemawiała zakonnica, więcej niż zarzekania się wszelkie przekonywały, że stanowczo dla świętej sprawy śmierć ponieść pragnie. Katarzyna wzruszona była taką mową. Blada i drżąca oparła się na krawędzi ławy. Widać było na jej obliczu, że uczuła, jaka wina ciężyła na jej duszy; sumienie poczynało się budzić.

 

Z okropnego położenia wyrwali ją chłopi, którzy się wdarli do kościoła.

 

– Czyż nie powiedziałem, że na próżno będziesz się trudziła – zawołał Knopf.

 

– Teraz odejdź, czas łaski minął! Umrzeć muszą i pójść do piekła, gdzie będą się smażyć do dnia sądnego!

 

Katarzyna wybiegła co prędzej. Rokoszanie jeszcze tu i owdzie przeglądali sprzęty, aż ich Knopf z kościoła wydalił. Sam też wyszedł po chwili, zamknąwszy drzwi, prowadzące z kościoła do klasztoru.

 

Niedługo potem gęsty dym wydobywał się przez dach, płomienie poczęły ogarniać wiązanie, pokrycie pękało i na wszystkie rozpryskiwało się strony. Z trzaskiem zawalił się dach, wiatr przerzucił ogień na budynki klasztorne, które w kilku miejscach od razu palić się poczęły.

 

Chłopi radowali się na widok zupełnego zniszczenia. Zaśpiewali pieśń wolności i cieszyli się, że rzymskie bałwochwalstwo ginie. Wrzaskliwe ich śpiewy łączyły się z łoskotem zapadających budynków, a oni nie zważając na wpadające w dziedziniec żarzące się głownie, tańczyli w koło, jak demony piekielne wśród ognia. Knopf stał na uboczu, przypatrując się, z piekielnym uśmiechem, z założonymi rękoma oczekiwał ostatniej chwili swych ofiar. Przytłumiony łoskot, a potem przerażający trzask zwiastowały, że sklepienie kościoła się zapadło i zgniotło zakonnice. Wiązanie dachu na kościele runęło do kościoła, a wysokie słupy dymu i ognia wzniosły się ku niebu. Wieża tylko z kamienia pozostała i czarne mury na świadectwo dla potomnych, jakie barbarzyństwo tu gospodarowało, i gdzie cnota i wiara zwycięstwo odniosły.

 

Dokonawszy zniszczenia, zabierali się chłopi ze zrabowanym łupem do powrotu. Koppe przyprowadził konie, które pasły się poza murami klasztoru. Katarzyna chwiejąc się, dosiadła rumaka. Przejeżdżając około bramy kościoła, dojrzała wśród dymiących się zgliszczy przywalone zakonnice, widok których ją na nowo wprawił w trwogę. Koppe z niemałym zdziwieniem patrzał na zmienione rysy pięknej towarzyszki. Na pytanie, co by jej było, nie odebrał odpowiedzi. I gdyby sam nie był prowadził rumaka Katarzyny, bodaj bez przypadku byliby wyjechali z ruin klasztornych.

 

Knopf prędko znalazł się przy nich

 

– Prześliczny poranek, nieprawda? – zawołał, zarzucając maczugę na ramię. – Ale coż to tam za hołota? – mówił gniewliwie, wskazując na gromadę ubogich i kalek, wchodzących na górę z okropnym narzekaniem i płaczem.

 

Z gromady uderzała najbardziej wysoka niewiasta z dwojgiem dzieci. Blada, z czerwonymi oczyma, stała boleścią zdjęta, patrząc na przechodzących, aż nie dopatrzyła Knopfa.

 

– Czego chcesz ode mnie, kobieto? – pytał Knopf, gdy się zbliżyła do niego. – Czy prorok Jan ma ci wskazać drogę, która do nieba prowadzi? Albo czy mam uleczyć chromych i ślepych mocą prawej Ewangelii? Później przyjdźcie. Dopóki choć jeden tylko papista żyć będzie i gniew Boży sprowadzać na ziemię, Knopf, prawy ewangelista Boży, apostoł i prorok nie będzie czynił cudów.

 

– Co – ty cuda chcesz czynić? – wołała niewiasta zastępując Knopfowi drogę. – Nie chcę od ciebie cudów, ale chleba dla moich dzieci, które jadły ze stołu klasztornego, a któryś ty spalił!

 

– Cierpliwości, kobieto, czekaj! – mówił Knopf. – Wnet będziesz jadła chleb państwa Syjon, abyś ty i dzieci twoje nigdy nie łaknęły.

 

– Co mówisz, łotrze? ty proroku kłamstwa, ty antychryście! – krzyczała rozgniewana niewiasta. – Czy ty nas przyodziejesz, czy ty nas nakarmisz?

 

– Precz, szatańska babo! – zawołał Knopf. – Przepuść mnie, albo ci łeb rozwalę!

 

– Bij, morderco! bij, ty psie piekielny! – krzyczała niewiasta z rozpaczą.

 

– Powróć nam zamordowane zakonnice, oddaj nasz chleb, nasze życie!

 

– Złam kark, przebrzydły morderco! – wołał chromy, podnosząc groźnie krukiew.

 

– Czy wymyjesz co dzień rany nóg moich? Czy masz maści na ich zagojenie? pokarm na zaspokojenie mego głodu? Przeklęty potworze! zabij nas, jak zabiłeś święte i niewinne dziewice!

 

– Klątwa na ciebie – mówił inny ubogi. – To dla ciebie ma ginąć żona moja z głodu, która na krwotok cierpiąc, przez dwanaście lat jadła chleb z klasztoru. Wszystkich nas gubisz, więc przekleństwo na cię i biada!

 

Cała gromada biednych otoczyła Knopfa, coraz więcej się ścieśniając, tak, że Knopf począł wołać o pomoc, bo rozpacz biednych, ich skargi bolesne, widok wybladłych i chorowitych tych ludzi nabawiały go ogromnego strachu.

 

Knoblauch nadbiegł z małym oddziałem ludzi, a bijąc niemiłosiernie biednych przyjaciół klasztoru, uwolnił Knopfa.

 

– Diabeł wjechał w tych psów papieskich, – klął Knopf. – Mnie się zdaje, że wcielone diabły przyszły z piekła, aby bronić tego gniazda Baala. W samą porę przyszli – urągał – mogą teraz spalone kości wydobyć ze zgliszczy, oprawić w drogie kamienie i złoto i cześć im oddawać.

 

Po tych słowach biegł co tchu za Koppem, który z towarzyszką bardzo zręcznie wydobył się z tłumu.

 

– Papiści przybiliby mnie do krzyża, gdyby mogli – odezwał się Knopf. – Dwadzieścia najmniej klasztorów spaliliśmy, a zawsze trzeba nam się było ucierać z tym łajdactwem, które żyło z klasztoru. Porządni, poczciwi ludzie nie bronią klasztorów; szlachta łupi, ewangelicy łupią, wszyscy, którzy mają ducha Bożego, łupią, a ten motłoch tylko występuje w ich obronie, bo żył z ich kuchni.

 

Koppe który uważał za rzecz konieczną utrzymać Knopfa w wesołym usposobieniu, odezwał się do niego:

 

– Prawie by wam tak było poszło, jak Zbawicielowi, gdy go żydzi wyrzucili z miasta i ukamienować chcieli. Zawsze prawdą pozostanie słowo, że nic nie znaczy prorok we własnej ojczyźnie! Imię wasze brzmi aż nad Renem, gdzie pieśni i hymny układają na cześć waszą – a tu chciałby przewrotny lud was kamienować!..

 

Taka pochwała rozbroiła Knopfa zupełnie.

 

– Braci nad Renem wnet poznam – mówił – bo w krótkim czasie muszą wszyscy synowie Boży się połączyć, aby stoczyć bitwę wielką z papistami. Skoro ich pobijemy, przy czym pomagać nam będą zastępy niebieskie, uderzymy na Rzym. Zepchniemy potwora o siedmiu rogach ze stolicy, poczym nastaną złote czasy miasta Syjon. To mi duch objawił, którego jestem ustami i prorokiem.

 

Stanęli właśnie u stóp góry, gdzie drogi się rozchodziły. Chłopi, z wyjątkiem małej garstki, która została ku obronie proroka, poszli naprzód. Katarzyna, zamyślona bardzo, nie byłaby się wcale sprzeciwiała, gdyby ją Knopf chciał wziąć do obozu chłopów, ale towarzysz jej okropnie się trapił niepewnością, czy prorok nie zmieni przypadkiem postanowienia, i nie zmusi ich do pójścia z sobą do obozu. Atoli nadspodziewanie wszystko inny, pomyślny wzięło obrót.

 

Skoro Knopf porozumiał się z Knoblauchem i Greilfussem, przemówił do Koppego:

 

– Pójdziemy jeszcze z wami trochę drogi, bo papiści, widząc was samych, mogliby jeszcze napaść!

 

Z podzięką przyjął Koppe opiekę i postępował z Knopfem tą samą drogą, którą przyszedł oddział z Kirchtalu.

 

– Dokądże właściwie jedziecie? – pytał Knopf.

 

– Do Wittenbergii – odrzekł Koppe, – aby uczcić onego męża, którego odwaga i moc utorowała drogę słowu Bożemu i chrześcijańską wolność do dawnej wyniosła godności.

 

Oblicze proroka zasępiło się. Koppe poznał natychmiast, że pomiędzy prorokiem a reformatorem naprężony panuje stosunek.

 

– Luter ma dobre serce, – mówił Knopf, obracając mocną dłonią maczugę – ale duch Boży poczyna odeń odstępować wskutek pychy niepohamowanej, w której zawsze chce być górą. Jemu się zdaje, że sam jest opanowany przez ducha prawdy. Nikt, powiada, nie może mu się sprzeciwić: ani cesarz, ani Papież, ani nawet prorok Jan Knopf. Ma się za nieomylnego, a przecież jeden jest tylko nieomylny, mianowicie ten, który otrzymał obietnicę – a tym ja jestem.

 

– Z wami – wtrącił prędko Koppe, – nie będzie się reformator spierał. Bo chyba, ślepym by był, gdyby nie miał widzieć ducha, który wieje z wszystkich waszych słów i uczynków.

 

Knopf nie wspomniał, jaką walkę przeszedł z reformatorem.

 

– Zupełnie nie odmawiam mu objawienia. Ale światło, którym jest oświecony, nie jest zbyt wielkie, a duch kłamstwa nadął go, gdy twierdzi, że każdy może wykładać Biblię. Po cóż przychodziłaby moc z wysokości na wybranych, gdyby wszyscy mieli ducha?

 

– O ile ja wiem – odrzekł Koppe – reformator zupełnie podziela wasze zdanie, bo i on uczy, że tylko mogą ci wykładać Pismo św., którzy mają ducha.

 

– Tego nie naucza! – zawołał Knopf gwałtownie, i nieledwie że nie poruszył sporu z reformatorem. Bał się przecież osłabiać powagi swej w oczach Koppego, dlatego zamilczał, czego doznał, ale z namaszczeniem wyrzekł: – Oby Luter został przy tej nauce! Atoli nie zostanie przy niej, bo duch mi mówi, że Luter upadł głęboko, że zbłądził, że więc nie może być nieomylnym. Dlatego żal mi ludu chrześcijańskiego, który sądzi, że słyszy prawdę z ust, które kłamią.

 

Koppe nie sprzeciwiał się, i milcząc odbywali podróż. Knopf udawał, że z duchem rozmawia: mruczał coś z cicha, przewracał oczy, przekręcał głowę, tak, że Koppe aż zadziwił się, iż Knopf w tak poufałym stosunku zostaje z nadziemskimi duchami. Nagle zwrócił się fanatyk do przebiegłego towarzysza Katarzyny i powiedział:

 

– Duch mi mówi, że jeżeli pojedziecie do Arnstein, zastaniecie tam reformatora.      

 

Koppe osłupiał na takie objawienie, a patrząc w poważne rysy fanatyka, byłby prawie uwierzył, że z góry odbiera natchnienia.

 

– Zaprawdę – mówił – dar proroctwa w was podziwu godzien. Tak mocno jestem przekonany o prawdzie waszej przepowiedni, że pojedziemy do Arnstein, aby zjechać się z Lutrem.

 

– Bardzo dobrze! – odrzekł Knopf. – Możecie też reformatorowi obwieścić, co mi Pan powiedział: że dumnego hrabiego i zatwardziałego karmelity nie nawróci do czystej Ewangelii! Jeżeli chcecie ujść zguby, uchodźcie prędko z Arnstein bo kamień na kamieniu tam nie pozostanie.

 

Ostatnie słowa objawienia zdumiały Koppego. O dyspucie Lutra z karmelitą, o zabiegach jego, aby pozyskać hrabiego Wernera w Arnstein dla nowej nauki, mógł Knopf bez osobnego objawienia wiedzieć, bo w kraju mówiono o tym powszechnie. Zastanowiła tylko Koppego druga część objawienia, że zabiegi Lutra będą daremne, i że Knopf z taką pewnością mówił o zaczepieniu Wernera przez rokoszan. Czyby chłopi rzeczywiście postanowili byli zniszczyć Wernera? Ta myśl zaprzątała Koppego i chciał jakimkolwiek sposobem dojść prawdy, ale Knopf nie odzywał się więcej w tej materii.

 

– Objawienie Boskie powinno nam wystarczać – mówił uroczyście – badać niepotrzebnie nie powinniśmy. Otóż tam Arnstein! – i wskazał w dali na ciemno rysujące się mury warownego zamku, leżącego wśród gór. – Mieszka tam potężny hrabia, z którego czysta Ewangelia powinna by zrobić prawdziwego chrześcijanina. Dotąd broni zakonnic, mnichów, klasztory, pości i uczęszcza na mszę i inne błazeństwa rzymskiej Sodomy. Były to rzeczy święte w czasach, gdy Papież i biskupi byli nieomylni. Ale jakżeż upadła świętość Papieża i Babilonu, odkąd pragnąca ludzkość nie pije z kałuży kłamstwa rzymskiego, ale z czystego zdroju prawdy.

 

– Wyrażenia wasze przeciw rzymskiemu Kościołowi – wtrącił Koppe – są równie dobitne, jak wyrażenia reformatora; ja sądzę, że one są wielkim darem Ducha Świętego.

 

– W tym się zgadzamy – potwierdził fanatyk. – Tak samo sobie życzę, aby wszystkich papistów diabli wzięli, jak reformator Wittenbergii. Dobrze on mówi, gdy twierdzi, że lepiej mieć sprawę z Turkami i Tatarami, jak z papistami, bo to wszystko ślepe i głuche bałwany. Ale diabeł natchnął Lutra, że każdy może wykładać sobie Pismo św., i że on sam jest prawdziwym reformatorem. Przecież ja od dzieciństwa mam ducha Bożego, gdy tymczasem Luter wiele lat siedział w habicie, i dotąd jeszcze nie potrafił dobitnego dać dowodu, że ma posłanie od Boga!

 

Koppe śledził bacznie, jakie też wrażenie ta nagana reformatora wywrze na towarzyszce. Ale ta, w ciągłych myślach zatopiona, zdawała się wcale nie słyszeć, co Knopf powiedział. I Koppe nie sprzeciwiał się, choć Knopf coraz gwałtowniej występował przeciw Lutrowi. Począł mu już i urągać, gdy naraz przerwał rozmowę Knoblauch, który biegnąc prędko, już z dala dawał rękoma jakieś znaki.

 

Zła droga nie pozwalała pospieszyć. Konie szły wolno i ostrożnie. Chłopi, chciwi zdobyczy, zostawili więc Knopfa z nowymi znajomymi, a sami naprzód pospieszyli. Okolica coraz więcej stawała się lesistszą i dzikszą, droga prowadziła często nad przepaścią, tak, że Koppe kilka razy schodził z konia i rumaka towarzyszki za cugle prowadził. Często schodziły się też tak góry, że tylko wąziutka zostawała ścieżka. Tu i owdzie sterczały nagie skały ponad dęby rozłożyste, albo też rozbite w sztuki, tamowały przejście przechodniowi. W innym znowu miejscu trzęsawiska napotykali, po których bardzo ostrożnie iść było trzeba. Poza nimi zaś rozciągały się małe doliny, poprzerzynane strumyczkami, z których sarny trwożliwe i dumne jelenie piły czystą wodę, a wystraszone widokiem człowieka, zwolna chowały się w gęstwinę, przypatrując się ciekawie rzadkiej w tym miejscu istocie. Cała okolica nosiła na sobie znamię dzikiej ale pięknej przyrody, która wywołuje w człowieku podziwienie i zniewala nieraz i największego samoluba do wyznania, że wiele rzeczy zanadto jest pięknych na świecie, iżby li tylko nędznemu służyły człowiekowi.

 

Gdy Knoblauch tak się zbliżył, że już dosłyszeć było można jego wyrazy, wskazał na kamienistą, bardzo przykrą drogę, prowadzącą na wysoką górę, a niknącą wśród dwóch skał, które jakby olbrzymie dwa słupy strzegły wąskiego przejścia. Trzech podróżnych postępowało nią z wielkim mozołem, ale pospiesznie. Chłopi niedaleko od nich się zatrzymali, nie wiedząc, czy napaść podróżnych, czy nie.

 

– Mistrzu Janie, patrzcie jeno! – zawołał Knoblauch. – Niech wam duch powie, czy to nie papiści? Ten oto znak nam dali, mówiąc, że go mają od naczelnego wodza.

 

To mówiąc, podał mu wstęgę z tajemniczym słowem "Tetragrammaton", którą Rotenek wręczył Justowi, jako znamię, iż mogą bezpiecznie odbywać podróż. Na widok wstęgi, ucieszył się Knopf bardzo. Poznał natychmiast, że to hasło Roteneka, i wnet poczynił wnioski, które ogłoszone chłopom, mogły stać się bardzo dla wodza niebezpieczne. Zamierzył Knopf najpierw podejrzenie rzucić na Roteneka, a potem pozbyć się rywala:

 

– Rzeczywiście, bracie Knoblauch – odezwał się Knopf – to papiści, trzymajcie ich!

 

Sam puścił się za podróżnymi, i chłopi gonili, ale im więcej krzyczeli za nimi, aby stanęli, tym więcej ci przyspieszali kroku. Dwaj pierwsi z uciekających już dotarli do wąwozu, a rycerz sądząc po znakach, które dawał, i głosie, naglił do większego jeszcze pośpiechu. Już zniknęła za skałą biała suknia niewiasty, siedzącej na mule, który na górzystej tej drodze ogromne oddawał usługi. Rycerz uzbrojony stanął u wnijścia wąwozu, bo widział, że ucieczka niepodobna. Chłopi już go dosięgali. Dobył miecze, i na środku wąskiej drogi, stanął oczywiście z myślą, aby bronić przejścia.

 

– Patrzcież, to zażarty Wolfgang z Hoenfels! – zawołał Knopf, dobiegając zmęczony. – Teraz widzicie, z kim Rotenek się wdaje! Czy nie widzicie, że to łotr, który uwodzi synów Bożych kłamstwem? Takiego człowieka jeszcze dłużej chcecie mieć wodzem? Jeszczeż dłużej chcecie być służalcami zakapturzonego papisty?

 

– Precz z nim! – krzyczeli chłopi. – Nie będzie nas dłużej za nos wodził!

 

– Że łotr – to więcej jak pewna! – potwierdził Wolfgang, ciesząc się w duszy, że chłopi nie zważali na uciekających, i natychmiast zawiązał rozmowę z Knopfem, aby dać Gizeli czas do ucieczki.

 

– Dobrze! jeżeli tak – za sto złotych będziesz wolny – mówił Knopf. – Ale jeżeli nie wyznasz w obozie, że Rotenek porozumiewał się z tobą tajemnie, wtedy zapłacisz trzysta złotych wykupu.

 

– To za wiele! – odparł Hoenfels.

 

– Za wiele? A nie byliż to chłopi przez lat 40 twoimi sługami? Czy praca ich rąk nie napełniła twoich skrzyń?

 

– Że to, co mówisz nie prawda, tak dobrze wiesz jak ja, boć niedawno przeszukaliście cały mój dom.

 

– A jednak razem ze skarbami swymi nam uciekłeś. Widocznie diabeł ci dopomagał! Ale słuchaj! niczego ci nie będziemy pamiętać, ani nie wspomnimy o tym, żeś synów Bożych przez lat 40 obdzierał, tylko wyznaj, że w przyjaznych stosunkach zostawałeś z Rotenekiem.

 

– Nigdym chłopów nie odzierał, – zapewniał Wolfgang. – Gdyby przeklęty mnich z Wittenbergii nie był im w głowie poprzewracał, długo jeszcze bylibyśmy żyli w zgodzie i pokoju.

 

– Przeklęty mnich z Wittenbergii? – powtarzał ż uśmiechem Knopf. – Prawie bym przepowiedział, że my obadwaj jeszcze będziemy przyjaciołami. Równy sposób zapatrywania się tworzy przyjaciół, a ja przysięgam, że Luter i Rotenek to przeklęte dwa łotry. Czy odważysz się powiedzieć to Rotenekowi w oczy?

 

– Czy się odważę? Z największą rozkoszą rzuciłbym w oczy Rotenekowi waszemu wszystkie przezwiska diabła – odpowiedział Wolfgang ponuro.

 

– Musisz pójść z nami! – mówił Knopf uniesiony. – Schowaj miecz i ciesz się, że możesz Knopfowi, w którym siedmiu duchów mieszka, wyświadczyć przysługę.

 

Hoenfels milcząc patrzał pogardliwie na fanatyka, i gwałtem tylko tłumił w sobie uczucia, które nim miotały.

 

– Idźcie sobie swoją drogą i ja pójdę moją. Jeśli przyprowadzicie przede mnie waszego wodza, powiem mu, że większy łotr, niż wy wszyscy. Ale dla waszej przyjemności ani kroku nie zrobię.

 

To rozgniewało chłopów. Zmierzyli broń do piersi rycerza, i Wolfgang przysposobił się do obrony.

 

– Mnie go zostawcie! mnie! – wołał Knopf, podnosząc maczugę. – Zobaczycie, jak się sprawię z pyszałkiem. Ani zbroja, ani pancerz mu nie pomogą. Jeszcze raz cię pytam: chcesz być mądrym i pójść z nami, albo chcesz pozostać ślepym i uczuć różdżkę Aarona na czaszce?

 

– Mój miecz pierwej chce się rozpoznać z czyjąkolwiek głową, która i tak już dawno powinna była być w ręku kata – mówił Wolfgang, wcale nieustraszony.

 

Walka się rozpoczęła. Knopf obracał w powietrzu maczugą, nacierając na przeciwnika. Ze znajomością rzeczy uderzał, tak, że tylko zbroja rycerza zasłoniła go od dotkliwych razów, które z pewnością byłyby śmierć przyniosły. Ale zbroja ciążyła też nadto i nie pozwalała rycerzowi poruszać się swobodnie, tym bardziej, że długie posty i uciążliwa podróż już i tak go bardzo osłabiły. Knopf z wielką swobodą się poruszał, uderzał gwałtownie, a zgrabnie unikał cięcia. Chłopi podziwiali męstwo proroka, i zdawało im się, że duch dodaje mu mocy. Skoro Wolfgang poznał, że ze zręcznym przeciwnikiem sprawa, ograniczył się li tylko na odpieraniu razów, upatrując dogodnej chwili, aby, gdy przeciwnik mniej będzie ostrożny, skutecznym cięciem zakończyć walkę. Odpowiednia chwila nadeszła. Wolfgang zamierzył się mocno, świsnął miecz w powietrzu, spadł z brzękiem, ale nie na głowę Knopfa, lecz w skałę, i rozprysł się w kawały. Knopf rzucił się na bezbronnego i z pomocą chłopów skrępował mu ręce.

 

– Daj mu pokój! włos nie spadnie z głowy jego! – wołał Knopf wspaniałomyślnie, gdy Knoblauch począł rycerza policzkować. – Mąż ten dzielnie walczył, i gdyby moc z góry go nie była pokonała, wszyscy nie bylibyście go przemogli. Teraz do obozu! Izrael dowie się, że dotąd Moabita nim dowodził.

 

Koppe przypatrywał się wraz z towarzyszką zaciętej walce. Sławił męstwo zwycięscy w dobieranych wyrazach. Ale nie słuchał ich Knopf, bo paliła go żądza, aby co prędzej odkryć chłopom, że Rotenek jest papistą, a tym samym pozbawić go dowództwa.

 

– Dalej nie możemy pójść z wami! – mówił. – Dziś jeszcze musi zapaść wyrok na Roteneka, tego oszukańca. Trzymajcie się tej drogi, ona zawiedzie was do Arnstein!

 

Podawszy rękę Koppemu na pożegnanie, oddalił się z chłopami w inną stronę, i wnet zniknął w gęstym lesie. Koppe tymczasem jechał z cierpiącą towarzyszką wolno pod stromą górę, ciesząc się, że uszedł niewoli.

 

–––––––––––

 

 

K. von Bolanden, Luter w drodze do narzeczonej. Przełożył z niemieckiego Ks. J. Echaust. Wydanie drugie z ilustracjami. Warszawa 1900, ss. 165-188.

 

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMXVI, Kraków 2016

Powrót do spisu treści powieści Konrada Bolandena pt.
Luter w drodze do narzeczonej

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: