Sąd Ostateczny. Giotto.

STO UWAG

KRÓTKICH a WAŻNYCH

myślącym o swym zbawieniu

do roztrząśnienia podanych

przez

W. KS. DAWIDA PILCHOWSKIEGO,

NIEGDYŚ KAPŁANA TOWARZYSTWA JEZUSOWEGO

potem

BISKUPA ECHIŃSKIEGO IN PARTIBUS, SUFRAGANA WILEŃSKIEGO,

DR. ŚW. TEOLOGII, FILOZOFII I NAUK WYZWOLONYCH,

DZIEKANA UNIWERSYTETU WILEŃSKIEGO itd. itd.

WYDANIE SZÓSTE

przejrzane i życiorysem Autora pomnożone

PRZEZ KS. IWONA CZEŻOWSKIEGO SI

––––––

Sto uwag krótkich a ważnych myślącym o swym zbawieniu do roztrząśnienia podanych (djvu, 30.6 Mb)

Program do otwierania plików djvu: DjVuBrowserPlugin.exe (exe, 15.4 Mb)

––––––––

PRZEDMOWA WYDAWCY

Dziełko niniejsze pochodzi od męża cnotą i nauką w narodzie naszym znakomitego, ks. Dawida Pilchowskiego, niegdyś godnego członka zakonu Towarzystwa Jezusowego, później Biskupa Echińskiego, który w najopłakańszych czasach stał na czele Diecezji Wileńskiej jak Anioł pociechy.

Nie są te "Uwagi" tłumaczeniem z obcych języków, lecz rodzinnym a dojrzałym owocem własnych głębokich rozmyślań czcigodnego Prałata tego, którymi się w owych najboleśniejszych dla Kościoła czasach sam na duchu krzepił, a chcąc się nimi z Wiernymi podzielić, w jak najprzystępniejszej formie do druku je podał, poświęcając pierwsze wydania godnej swej siostrze Białłozorowej.

Chociaż te rozmyślania, pod tytułem: "Sto uwag", już czterokrotnie wydane były, należą one jednak do największych rzadkości bibliograficznych w naszych stronach. Drukowane albowiem w Wilnie i Połocku na schyłku wieku przeszłego i na początku bieżącego stulecia, i to w małej ilości egzemplarzy, jak to dawniej zwykle bywało, nie doszły one do nas, tak, że ani w ręku osób pojedynczych, ani w publicznych księgozbiorach, odnaleźć ich nie można. Tak bogaty w dzieła polskie księgozbiór imienia Ossolińskich we Lwowie, nie posiadał dotychczas tego dziełka, i zaledwo znalazły się dwa egzemplarze u OO. Jezuitów, przed pół wiekiem z Połocka do Galicji przywiezione.

Przedruk więc niniejszy tych "Uwag" będzie przysługą dla literatury, którą ks. Dawid Pilchowski wzorowym najtrudniejszych autorów łacińskich przekładem wzbogacił. Lecz nie mniejszą niezawodnie dla osób pobożnych, szukających dla siebie pokarmu duchownego, ku zbudowaniu i zbawieniu duszy. Posłużyć bowiem mogą te "Uwagi" do czytania i do rozmyślania, jak się sam czcigodny Autor w trafnej swej Przedmowie do Czytelnika wyraża.

Zaleca on je bardzo skromnie, jedynie tylko z krótkości, i dotrzymuje słowa. Krótkim jest on zawsze, czasem zanadto krótkim.

Ależ przy tej krótkości co za siła prawdy, co za wytrawność zasad, a nieraz co za głębokość myśli! Uwagi te godne są swej nazwy, nie można też ich pobieżnie czytać. Ks. Pilchowski pisze tak, że go i prostaczek zrozumie, i uczony ma nad czym pomyśleć. Jego Uwagi są prawdziwie tym ziarnkiem gorczycznym, o którym Ewangelia św. mówi, bo też z niej brał je nasz Autor, wykonywał je czynem, jako dobry pasterz, głosił żywym słowem, i spisał jędrnie dla pożytku ogółu wierzących. Jeśli niekiedy ton ich przyostry, to wina czasu, w którym żył Autor i patrzeć musiał na upadek obyczajów i poniżenie religii.

Niektóre myśli wydają się pobieżnie, bez związku rzucone, lecz bliższe zastanowienie znajduje logiczny związek; czasem też rzucone są tylko pytania – odpowiedź na nie ma dać sumienie i życie.

Nieraz to już zdarzyło się, że jedna myśl zbawienna w lot pochwycona, jedno słówko przypadkowo posłyszane lub przeczytane, trafiły do przekonania i stały się wielkich skutków zarodem. Głos: "tolle lege – bierz czytaj", był początkiem całej wielkości św. Augustyna.

Bierz więc i Ty, drogi Czytelniku, tę małą książeczkę, a bierz ją często do ręki; bierz Uwagi do serca. Czytaj, odczytuj je, zastanawiaj się nad nimi, stosuj do siebie, do obecnego duszy twej stanu. A doświadczysz dzielności tego ziarnka gorczycznego, dla zbawienia duszy. Te Uwagi ożywią twą wiarę, umocnią nadzieję, rozniecą miłość ku Bogu i bliźniemu, oczyszczą twe serce i od upadku zastrzegą. Czasu ci nie zajmą, a wieczność szczęśliwą zabezpieczą.

Dla odniesienia większego pożytku, możesz przed Uwagą odmówić załączoną tu modlitwę św. Tomasza z Akwinu, a po Uwadze Afekty św. Augustyna, na końcu dziełka umieszczone.

MODLITWA

Spraw, prosimy Cię Boże miłościwy, abyśmy tego, co się Tobie podoba, gorąco pragnęli, roztropnie poszukiwali, rzetelnie je poznawali i doskonale wykonywali, na cześć i na chwałę imienia Twego. Amen.

(Za odmówienie tej modlitewki sercem skruszonym pozwolił Leon XIII 300 dni odpustu dnia 29 czerwca 1878).

–––––––––

SPIS RZECZY

Przedmowa Wydawcy . . . . str. 3

Życiorys Wielebnego ks. Dawida Pilchowskiego . . . . str. 7

Przedmowa Autora do Czytelnika . . . . str. 20

Uwaga I. Grzech jest jedyne złe, którego się obawiać potrzeba . . . . str. 22

Uwaga II. Jako Bóg ma w nienawiści grzech . . . . str. 23

Uwaga III. Grzech jest ostatnią niewdzięcznością ku Bogu . . . . str. 24

Uwaga IV. Złość grzechu małego . . . . 25

Uwaga V. Śmierć jest niepewna, trzebaż się do niej wcześnie gotować . . . . str. 26

Uwaga VI. Śmierć niszczy wspaniałość ludzką i uciechy . . . . str. 27

Uwaga VII. Trzeba za życia to czynić, co byśmy żądali przy śmierci, iżby od nas uczynione było . . . . str. 28

Uwaga VIII. Życie jest wątłe i krótkie, nie trzeba mu ufać . . . . str. 29

Uwaga IX. Raz umrzeć trzeba, więc na tym wiele zależy, aby dobrze umrzeć . . . . str. 30

Uwaga X. Śmierć słodka dobrym, straszna grzesznikom . . . . str. 31

Uwaga XI. Dzień sądu będzie dniem gniewu Boskiego . . . . str. 32

Uwaga XII. Dzień sądu będzie dniem zemsty . . . . str. 33

Uwaga XIII Sprawiedliwi i grzeszni staną przed Bogiem, ale z wielką różnicą . . . . str. 34

Uwaga XIV. W dzień sądu usprawiedliwi Bóg sprawy sług swoich i skryte drogi sądów swoich . . . . str. 35

Uwaga XV. O objawieniu skrytości serca . . . . str. 36

Uwaga XVI. O wyroku Sędziego . . . . str. 37

Uwaga XVII. Co jest niebo? . . . . str. 39

Uwaga XVIII. Widzenie Boga będzie istotnym szczęściem Świętych w niebie . . . . str. 39

Uwaga XIX. Zdania duszy pragnącej nieba dla widzenia Pana swojego . . . . str. 40

Uwaga XX. Co jest piekło? . . . . str. 41

Uwaga XXI. Jakiej natury są męki piekielne . . . . str. 42

Uwaga XXII. O wiecznym od Boga odrzuceniu . . . . str. 43

Uwaga XXIII. Co jest nasze zbawienie? . . . . str. 45

Uwaga XXIV. Zbawienie jest największym i najpierwszym interesem . . . . str. 46

Uwaga XXV. Zbawienie jest naszym interesem najpotrzebniejszym . . . . str. 47

Uwaga XXVI. Zbawienie jest naszym osobistym interesem . . . . str. 48

Uwaga XXVII. Zbawienie wyciąga usilnego przykładania się naszego . . . . str. 50

Uwaga XXVIII. Mało będzie zbawionych . . . . str. 51

Uwaga XXIX. Pobudki, które mamy do nieprzerwanej pracy i starania około zbawienia naszego . . . . str. 52

Uwaga XXX. Pobudka do pilnego przykładania się do zbawienia; niepewność czasu śmierci . . . . str. 54

Uwaga XXXI. Pobudka silnego przykładania się do zbawienia; męka i śmierć Jezusa . . . . str. 55

Uwaga XXXII. Środki i pomoce, które mamy teraz do starania się o zbawienie . . . . str. 56

Uwaga XXXIII. Wszelka przewłoka w nawróceniu się jest naganna . . . . str. 58

Uwaga XXXIV. Szczególne pobudki do nawrócenia się niniejszego . . . . str. 59

Uwaga XXXV. Bóg stworzył człowieka, aby Mu służył . . . . str. 61

Uwaga XXXVI. Bóg stworzył człowieka, aby Jemu samemu tylko służył . . . . str. 62

Uwaga XXXVII. Nie ma prawdziwego szczęścia i gruntownej pociechy, jedno w służbie Bożej . . . . str. 63

Uwaga XXXVIII. Dobra nadzieja w Bogu . . . . str. 64

Uwaga XXXIX. Pobudki do pokory . . . . str. 66

Uwaga XL. Dalsze pobudki pokory . . . . str. 67

Uwaga XLI. Pokutne życie każdy chrześcijanin prowadzić powinien . . . . str. 68

Uwaga XLII. Życie w rozkoszach jest złe i naganne . . . . str. 69

Uwaga XLIII. Błąd jest wielki prowadzić życie w rozkoszach, a nic w tym złego nie upatrować . . . . str. 71

Uwaga XLIV. Człowiek życie przepędzający w uciechach świata, nie może ujść nagany od samego świata . . . . str. 72

Uwaga XLV. Jak wiele szkody nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu przynosi . . . . str. 73

Uwaga XLVI. Jako każdy chrześcijanin obowiązany jest naśladować Chrystusa . . . . str. 74

Uwaga XLVII. Nie trzeba ufać samemu sobie, lecz Bogu . . . . str. 76

Uwaga XLVIII. O pokoju duszy . . . . str. 77

Uwaga XLIX. W służbie Bożej nie trzeba ustawać . . . . str. 78

Uwaga L. Jak wielka i dziwna jest Boska dobroć i miłosierdzie ku grzesznym . . . . str. 80

Uwaga LI. Chrystus ukrzyżowany jak wielkiej miłości i wdzięczności godzien . . . . str. 81

Uwaga LII. Pobudki do wzajemnej miłości i zgody . . . . str. 83

Uwaga LIII. Wykład przykazania o miłości bliźniego i kary za przestępstwo onego jeszcze w tym życiu . . . . str. 84

Uwaga LIV. Dla zachowania przykazania o miłości bliźniego, trzeba wiele czynić i cierpieć . . . . str. 86

Uwaga LV. Jałmużna nie jest samą tylko radą ale ścisłym przykazaniem . . . . str. 87

Uwaga LVI. Nie podobna być bez przeciwności w tym życiu, toć tym samym trzeba one cierpliwie znosić . . . . str. 88

Uwaga LVII. Wielkie na nas spływają pożytki z krzyżów i przeciwności . . . . str. 89

Uwaga LVIII. Nagroda ucisków niebo; pobudka cierpiący Chrystus . . . . str. 91

Uwaga LIX. O powściągliwości języka . . . . str. 92

Uwaga LX. Obmowa powszechna na świecie, chociaż szkodliwa, a restytucja sławy rzadka . . . . str. 93

Uwaga LXI. O chronieniu się kłamstwa . . . . str. 95

Uwaga LXII. Cudze upadki ku naszemu ostrzeżeniu, nie zaś innych posądzeniu służyć mają . . . . str. 96

Uwaga LXIII. Pobudki do bojaźni . . . . str. 97

Uwaga LXIV. Pobudki do nadziei . . . . str. 98

Uwaga LXV. Ku hojnemu Bogu w odpłacie, hojnym trzeba być w zasługach . . . . str. 100

Uwaga LXVI. Obłudnik obrzydły Bogu i ludziom . . . . str. 101

Uwaga LXVII. W służbie Bożej oziębłości, jako najszkodliwszego nieprzyjaciela, strzec się trzeba . . . . str. 102

Uwaga LXVIII. Nie trzeba własnym namiętnościom dowierzać, chociażby się zdały uskromione . . . . str. 103

Uwaga LXIX. Zazdrość walczy z własnym rozumem i z Opatrznością Boską . . . . str. 105

Uwaga LXX. Zazdrość z natury i skutków swoich jest pasją nad inne obrzydliwszą . . . . str. 106

Uwaga LXXI. O zgadzaniu się z wolą Bożą . . . . str. 107

Uwaga LXXII. Trzeba sobie drogo czas cenić . . . . str. 108

Uwaga LXXIII. O strzeżeniu się próżnowania . . . . str. 109

Uwaga LXXIV. Jak pracować potrzeba . . . . str. 111

Uwaga LXXV. Droga dusza z istoty swojej i z drogiego nakładu, i z ozdób swoich . . . . str. 112

Uwaga LXXVI. Co jest modlitwa i jakie jej skutki . . . . str. 113

Uwaga LXXVII. Obowiązek i pobudki do modlitwy . . . . str. 115

Uwaga LXXVIII. Jako i o co Boga prosić mamy . . . . str. 116

Uwaga LXXIX. O codziennym rachunku sumienia . . . . str. 117

Uwaga LXXX. Skąd pokusy? Co czynić, gdy na nas nacierają? . . . . str. 119

Uwaga LXXXI. Pociecha i przestroga biedzącym się z pokusami . . . . str. 120

Uwaga LXXXII. O zwyciężaniu namiętności przemagającej . . . . str. 121

Uwaga LXXXIII. O stronieniu okazji do grzechu . . . . str. 123

Uwaga LXXXIV. O nałogu w grzechach . . . . str. 124

Uwaga LXXXV. Co czynić, aby powstać z nałogu . . . . str. 125

Uwaga LXXXVI. O cnocie czystości i przeciwnym jej występku . . . . str. 127

Uwaga LXXXVII. O nieczystości samej w sobie i wobec Boga, i o karach grzechu nieczystego . . . . str. 128

Uwaga LXXXVIII. Cielesności skutek jest powstawać przeciw wierze . . . . str. 130

Uwaga LXXXIX. Zgorszenie jest prawdziwym duszobójstwem . . . . str. 131

Uwaga XC. W obieraniu stanu życia co czynić należy . . . . str. 133

Uwaga XCI. O powinności wypełniania obowiązków stanu swego . . . . str. 134

Uwaga XCII. O złych kompaniach . . . . str. 135

Uwaga XCIII. O względach i respektach ludzkich . . . . str. 137

Uwaga XCIV. O niepomiarkowanej chciwości większych coraz honorów i fortuny . . . . str. 138

Zdrowe zdania przy śmierci

Uwaga XCV. O czym najbardziej przy śmierci myślimy . . . . str. 140

Uwaga XCVI. Jakie formują się zdania o wszystkich rzeczach przy śmierci . . . . str. 141

Uwaga XCVII. Niespokojności i niekontentowania przypadają w godzinę śmierci . . . . str. 142

Uwaga XCVIII. O gniewie, który poweźmie człowiek przy śmierci przeciwko sobie . . . . str. 144

Uwaga XCIX. Co względem przeszłego życia życzyć sobie będziemy przy śmierci . . . . str. 145

Uwaga C. Co myślim i sądzim o religii w godzinę śmierci . . . . str. 147

Modlitwa codzienna świętego Augustyna . . . . str. 149

–––––––––––

Sto uwag krótkich a ważnych myślącym o swem zbawieniu do roztrząśnienia podanych, przez W. Ks. Dawida Pilchowskiego, niegdyś Kapłana Towarzystwa Jezusowego, potem Biskupa Echińskiego in part., Sufragana Wileńskiego, Dr. św. Teologii, Filozofii i Nauk Wyzwolonych, Dziekana Uniwersytetu Wileńskiego itd. itd., Wydanie szóste, przejrzane i życiorysem Autora pomnożone przez Ks. Iwona Czeżowskiego, S. J., W Krakowie. CZCIONKAMI DRUKARNI WŁ. L. ANCZYCA I SPÓŁKI. 1881, str. 160. (POBOŻNE KSIĄŻKI DLA WIERNYCH KAŻDEGO STANU. TOM PIĄTY) (1)

Przypisy: