Święty Liberiusz papież

Święty Liberiusz, Papież (*)

ABP ROMUALD JAŁBRZYKOWSKI

Liberiusz Marcelin papież, święty, syn Augusta, pochodził ze znakomitej rodziny. Objął rządy Kościołem po papieżu Juliuszu I w r. 352, w czasie najzażartszych napaści Arianów na św. Atanazego. Starali się też ci heretycy wszelkimi siłami, żeby nowy Papież potępił Atanazego; Liberiusz otrzymał jednocześnie pismo 24 biskupów w obronie św. Atanazego. Arianie używają podstępu, puszczają w obieg podrobiony list Liberiusza "Studens paci", który jakoby oskarża Atanazego. Podstęp zostaje wykryty. Wówczas Arianie oskarżają przed Papieżem Atanazego, że nie słucha rozkazów cesarza Konstancjusza. Liberiusz żąda od cesarza zwołania synodu, który się odbył w Arles w r. 353. Uczestniczyli przeważnie biskupi ariańscy. Orzeczono potępienie na św. Atanazego, do podpisania tego orzeczenia był przymuszony nawet legat papieski, Wincenty z Kapui. Nie uległ przymusowi tylko św. Paulin z Trewiru; bronił św. Atanazego; za to został wysłany na wygnanie do Frygii. Taki sam był skutek nowego synodu, który się odbył w Mediolanie na żądanie Papieża w r. 355 wobec delegatów papieskich – Lucypera, biskupa z Cagliari, kapłana Pankracego i diakona Hilarego, a nadto biskupa Euzebiusza z Wercelli i Fortunacjana z Akwilei. Cesarz Konstancjusz pod przymusem przynaglał obecnych do podpisania potępienia na Atanazego. Delegaci papiescy mężnie się temu oparli, za co zostali wysłani na wygnanie do różnych miejsc. Ten sam los spotkał wielu innych w państwie Konstancjusza, którzy podpisu swego dać nie chcieli. Papieża chciał cesarz do tego zjednać darami, posłanymi przez Euzebiusza. Liberiusz odsyła je cesarzowi, śmiało mówi prawdę w oczy cesarzowi, i za to dostaje się na wygnanie do Berei w Tracji w 355 r. Ten sam los spotkał św. Hilarego z Poitiers, Rodana z Tuluzy i Hozjusza z Korduby. Partia ariańska wybiera na papieża Feliksa diakona. Po dwóch latach Konstancjusz pozwolił powrócić z wygnania Liberiuszowi na skutek instancji matron rzymskich (1). Konstancjusz z biskupami ariańskimi Ursacjuszem, Walensem i innymi odbywa synod w Sirmium w r. 357 – Sirmeński II. W r. 358 Anomejczycy odprawiają synod w Antiochii, a semiarianie w Ancyrze. Jedni i drudzy posyłają swe wyznanie wiary do Konstancjusza. Pierwsi przybyli delegaci Anomejczyków, cesarz przyjął ich formułę wyznania, lecz delegaci z Ancyry przekonali go na korzyść swej formuły semiariańskiej, a Anomejczycy skazani zostali na wygnanie. W r. 358 cesarz polecił odbyć trzeci synod sirmeński wobec delegatów z Ancyry. Zdaniem Sozomena (Hist. Eccl., IV, 15) wtedy miał być wezwany z Berei Liberiusz i zmuszony do podpisania potępienia wyrazu homousios. Inni historycy o tym nie mówią. Wiarogodność słów Sozomena pod tym względem wątpliwa. Gdyby nawet Liberiusz podpisał trzecią formułę sirmieńską, to jeszcze by nie było to błędem w rzeczach wiary, gdyż formuła ta zawiera potępienie błędów Pawła z Samosaty, Fotyna i Anomejczyków. O wyrazie "homousios" nie ma tam mowy. Zresztą, co by znaczyła protestacja Liberiusza dołączona, podług Sozomena, do formuły sirmieńskiej? Nadto przeciwko wiarogodności opowiadania Sozomena, świadczy to, że Liberiusz wrócił do Rzymu już w 357 r., a więc od r. 358 w Berei nie był, biskupi z synodu w Rimini w r. 359 w liście do cesarza na podpis Liberiusza wcale się nie powołują; historycy współcześni odzywają się z największym uznaniem o Liberiuszu. Z tego wszystkiego można śmiało wnioskować, że opowiadanie to Sozomena, jako też wzmianki podobne w dziełach św. Hilarego, św. Hieronima są wtrętami przez heretyków wtrąconymi. Po śmierci Konstancjusza rozpoczęły się spokojniejsze czasy dla Kościoła i Liberiusza, który rządził do 23 września 366 r. Zmarł w opinii świętości. Pod koniec życia zbudował bazylikę "Maria Maggiore". (2)

X. R. J.

Artykuł z: "Podręczna Encyklopedia Kościelna" opr. pod kierunkiem ks. ks. Stan. Galla, Jana Niedzielskiego, Henr. Przezdzieckiego, Czesł. Sokołowskiego, Ant. Szlagowskiego, Jerzego Gautier i redaktora ks. Zygmunta Chełmickiego. K.–L. Tom XXIII–XXIV. Warszawa 1911, ss. 326-327. (Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono).

Przypisy:

(1) Por. Theodoretus, Hist. Eccl., II, 15-17; Socrates, Hist. Eccl., II, 37; Sulpitius Sever., Hist. S., II, 39.

(2) Por. Liber Pontificalis, I, 27; Jaffe, Regesta pontif. Romanorum, I?, 32; Savio, La quaestione di papa Liberio, Roma 1907; Hefele, Conciliengeschichte, § 81; H. G. Wouters, Historiae Eccles. Comp., Lovanii 1858, ed. 3, t. I, p. 213-229; Rohrbacher, Histoire Universelle de l'Egllise Catholique, Paris 1883, t. III, p. 145-228; Józef Kard. Hergenröther, Historia Powszechna Kościoła Katolickiego, T. II, Warszawa 1901, str. 174-190.

(*) Por. Bp Michał Nowodworski, Papież Liberiusz. (Przyp. red. Ultra montes).

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: