WYKŁAD
NAUKI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
ŚW. ROBERT KARD. BELLARMIN SI
BISKUP I DOKTOR KOŚCIOŁA
––––––––
ROZDZIAŁ XIX
O SIEDMIU GRZECHACH GŁÓWNYCH
UCZEŃ. Radzi byśmy wiedzieć, jakie są główniejsze grzechy, ażebyśmy ich tym pilniej unikali.
NAUCZYCIEL. Niektóre grzechy dlatego są główniejsze, iż są jakoby źródłami wielu innych grzechów; i te właściwie nazywamy Głównymi, a jest ich siedem. Inne dlatego są główniejsze, iż trudniej uzyskać ich przebaczenie; te nazywają się grzechami przeciwko Duchowi Świętemu, a jest ich sześć. Inne na koniec, są główniejsze dlatego, że są widocznie bardzo wielkie i przeciwne wszelkiej sprawiedliwości i wszelkiemu rozumowi; stąd się też mówi o nich, iż wołają o pomstę do Nieba, a jest ich cztery.
U. Które są grzechy Główne?
N. Pycha, Łakomstwo, Nieczystość, Zazdrość, Obżarstwo, Gniew, Lenistwo.
U. Dlaczego grzechy te nazywają się głównymi?
N. Grzechy te nie dlatego nazywają się głównymi że są śmiertelnymi, bo może być grzech śmiertelny nie będąc głównym, jako to: bluźnierstwo, zabójstwo; a zaś niektóre grzechy główne nie zawsze są śmiertelne, jako to: Gniew, Obżarstwo, Lenistwo. Lecz nazywają się głównymi dlatego, iż są głową wielu innych, które z nich pochodzą jako gałęzie od pnia, jako strumienie od źródła.
U. Co to jest Pycha, jakie z niej grzechy, i jakie przeciwko niej lekarstwo?
N. Pycha jest grzechem przez który człowiek ma się za coś więcej aniżeli jest w istocie, a stąd chce się wywyższać nad drugich, i chciałby nie mieć ani starszego od siebie, ani nawet równego sobie. Grzechami wypływającymi z Pychy są: Wyniosłość, Próżność, Przechwalanie się, Niezgoda, Nieposłuszeństwo, itp. Lekarstwem przeciwko Pysze jest usilne staranie się o cnotę Pokory, która zależy na uznaniu iż sami z siebie jesteśmy niczym, i że wszystko co mamy jest darem Bożym; tudzież na przekonaniu głębokim, iż wszyscy inni są lepsi od nas, a tym samym iżeśmy najlichsi ze wszystkich; na koniec na uniżaniu się przed wszystkimi wewnętrznie, i na oddawaniu każdemu zewnętrznie czci należnej według stopnia jego. Wielce jest także pomocnym zważać, iż Pycha czyni człowieka podobnym szatanowi, i że się najbardziej Bogu nie podoba. I dlatego mówi Pismo Święte: "Bóg pysznym się sprzeciwia, a pokornym łaskę dawa" (I Piotr. V, 5). "Wszelki co się wynosi zniżon będzie: a kto się uniża wywyższon będzie" (Łk. XIV, 11).
U. Co to jest Łakomstwo, jakie są grzechy które zeń pochodzą, i jakie nań lekarstwo?
N. Łakomstwo jest przywiązaniem nieporządnym do bogactw, a zależy na trzech rzeczach. Najprzód, na pożądaniu cudzego nie przestawając na swoim. Po wtóre, na żądzy mienia więcej niż dosyć, i na sknerstwie w oddawaniu ubogim rzeczy zbywających, do czego obowiązani jesteśmy. Po trzecie, na zbyt wielkim przywiązaniu do własnych rzeczy, chociażby ściśle potrzebnych; co się stąd poznaje, jeśli kto nie jest gotów poświęcić całe mienie swoje dla chwały Bożej, jeśliby tego było potrzeba. Dlatego to Paweł święty powiada iż Łakomstwo jest niejako bałwochwalstwem: (Efez. V, 5): bo łakomca przekłada majętność swoją nad Boga, kiedy woli utracić raczej Boga aniżeli rzecz swoją. Grzechy pochodzące z Łakomstwa są liczne, jako to: Złodziejstwo, Oszustwo, Ucisk, Okrucieństwo względem ubogich, itp. Lekarstwem przeciwko Łakomstwu jest ćwiczenie się w cnocie Szczodrobliwości, zważając na to, iż jesteśmy pielgrzymi i przechodnie na tej ziemi; że przeto pożytecznie jest nie obciążać się rzeczami, lecz dzielić je między towarzyszów pielgrzymki, którzy je nam do Ojczyzny zaniosą: a będąc mniej obciążeni, raźniej odbędziemy drogę naszą.
U. Co to jest Nieczystość, jakich grzechów jest źródłem, i jakie na nią lekarstwo?
N. Nieczystość jest to skłonność nieporządna ku rozkoszom cielesnym. Grzechy które z niej wypływają są: Cudzołóstwo, Porubstwo, Nieuczciwość wszelka i wszelkie inne Wszeteczeństwo. Lekarstwem przeciw Nieczystości są posty, modlitwa, unikanie złych towarzystw, a nade wszystko nie ufanie własnej cnocie, lecz najtroskliwsze oddalanie się od wszelkiego niebezpieczeństwa w tym względzie, od wszelkiej pokusy, i pilna straż serca swojego; pomnąc na to, że Samson najsilniejszy, Dawid najświątobliwszy, Salomon najmędrszy, zostali uwiedzeni tym grzechem i wpadli w wielkie zaślepienie; a najbardziej z nich Salomon, który do tego stopnia upadł, iż oddawał cześć bałwanom nałożnic swoich.
U. Co to jest Zazdrość, jakie z niej grzechy, i jakie na nią lekarstwo?
N. Zazdrość jest to grzech przez który smucimy się dobrym powodzeniem drugiego, z obawy iżby to nie zmniejszało powodzenia naszego. A przeto, jeśliby się kto smucił z pomyślności bliźnich dlatego, iż mu się zdaje że jej nie są warci, lub że jej na złe używają, to by nie było grzechem zazdrości. A także, kto by się smucił, iż nie posiada dobrych przymiotów jakie widzi w bliźnim swoim, a mianowicie cnoty pobożności, miłości, itp. to także grzechem nie jest, lecz owszem byłoby zazdrością chwalebną i świętą. Lecz jeśli się nam nie podoba cudza cnota, dlatego, bo nam się zdaje że to przyćmi naszą chwałę, jeślibyśmy pragnęli aby kto inny nie posiadał cnót i przymiotów, dlatego, ażeby się z nami nie zrównał lub nas nie przewyższył, naówczas popełnialibyśmy grzech zazdrości, która rodzi wiele grzechów, jako to: przewrotne sądzenie o bliźnich, radość z cudzego złego, szemrania, oszczerstwa, itp. Zazdrosny bowiem stara się o zmniejszenie dobrej sławy bliźniego. Na koniec zazdrość doprowadza niekiedy aż do zabójstwa: i tak przez zazdrość Kain zabił Abla, brata swojego, a Żydzi umęczyli Chrystusa, Zbawiciela swojego. Lekarstwem przeciwko zazdrości jest ćwiczenie się w miłości braterskiej, i zastanawianie się nad tym, iż zazdrość więcej szkodzi temu kto zazdrości, aniżeli temu któremu zazdrości: bo zazdrosny smucąc się i gryząc wewnętrznie, robi się nieszczęśliwym, a Bóg częstokroć wywyższa tego, który jest przedmiotem zazdrości, na tejże drodze, na której zazdrosny chciałby go poniżyć. I tak: szatan przez zazdrość przyprawił człowieka o utratę Raju ziemskiego; a Bóg z powodu tej utraty zesłał Chrystusa, który nam Raj Niebieski otworzył. Józefa Patriarchę przez zazdrość zaprzedali właśni bracia; a Bóg natomiast uczynił ich poddanymi jego. Saul przez zazdrość prześladował Dawida; a Bóg odebrał królestwo Saulowi a dał je Dawidowi.
U. Co to jest Obżarstwo, jakie rodzi grzechy, i jakie przeciw niemu lekarstwo?
N. Obżarstwo jest to żądza nieumiarkowana jedzenia i picia: to nieumiarkowanie zależy na jedzeniu bez potrzeby lub nad potrzebę, na wyszukiwaniu pokarmów za drogich, na pożądaniu pokarmów zakazanych, np. mięsa w piątek i sobotę (a), na jedzeniu przed czasem oznaczonym mianowicie w dni postu, na koniec na jedzeniu ze zbytnią chciwością i żarłoctwem. Skutkiem Obżarstwa jest przyćmienie umysłu, próżna wesołość i gadanina, a bardzo często grzech Nieczystości i wszystkie grzechy które z niej pochodzą. Lekarstwem przeciwko Obżarstwu jest Umiarkowanie i Wstrzemięźliwość, która służy i ciału i duszy, a którą tym łatwiej zachowamy, gdy zważymy, iż rozkosz obżarstwa jest nie tylko zbyt krótka, ale nawet zbyt niegodna rozumnej istoty, że osłabia duszę przez grzech, a ciało przez długie bóle głowy i żołądka, i różne ciężkie choroby.
U. Co to jest Gniew, jakie rodzi grzechy, i jakie przeciw niemu lekarstwo?
N. Gniew uważany jako grzech, jest żądzą nieporządną zemsty. Bo gniew umiarkowany i porządny jest dobry: dlatego mówi Psalmista: "Gniewajcie się a nie grzeszcie" (Ps. IV, 5). A św. Bazyli powiada: iż gniew jest jakoby pies, który jest dobry, jeśli szczeka na nieprzyjaciół: a zły, jeśli i na przyjaciół się rzuca. Nierząd gniewu jest trojaki: Pierwszy, zależy na chęci mszczenia się bez żadnego powodu. Drugi, na chęci pomszczenia się z własnej mocy, której nie mamy; bo karanie należy do władzy właściwej, do urzędu, do Króla: a że Królem Królów jest Bóg, przeto jak to sam powiedział, głównie do Niego należy pomsta. Trzeci nierząd gniewu, zależy na wymierzaniu pomsty przez nienawiść, nie zaś przez miłość sprawiedliwości; a także na wymierzaniu jej nad miarę. Grzechy pochodzące ze złego gniewu są, swary, obelgi w słowach, obelgi w uczynkach, uniesienia złośliwe i niemal szalone; bo gniew nieporządny podobny jest do szaleństwa. Lekarstwem przeciw złemu gniewowi jest, ćwiczyć się w cnocie łagodności i cierpliwości, rozważając przykłady Świętych i samego Chrystusa Pana, którzy znosząc cierpliwie obelgi i męki, większe i chwalebniejsze nad prześladowcami swymi odnieśli zwycięstwo, aniżeli ludzie światowi, którzy gniewem i zemstą ścigają nieprzyjaciół swoich.
U. Co to jest Lenistwo, jakie grzechy rodzi, i jakie na nie lekarstwo?
N. Lenistwo jest pewną ociężałością, odrazą, znudzeniem. Jest grzechem głównym wtedy, gdy kto ma odrazę do dobrych uczynków, gdy go nudzi obowiązek zachowywania Przykazań, i postępowania drogą cnoty. Lenistwo rodzi wzgardę Przykazań, oddanie się złym nałogom na pastwę, utratę nadziei dobrego i czynnego życia, tudzież gniew i nienawiść przeciwko tym, którzy nas pobudzają do wyrwania się z grzechu i do wejścia na drogę dobrego żywota. Lekarstwem przeciwko lenistwu jest, nigdy nie próżnować, czytać dobre książki, rozmyślać nad wielką i wieczną nagrodą obiecaną od Boga tym, którzy są pilni w zachowywaniu Przykazań, tudzież nad ciężką karą nieznośną i wieczną, zgotowaną grzesznikom i leniwcom.
–––––––––––
Wykład Nauki Chrześcijańskiej, ułożony z rozkazu Klemensa VIII Papieża, przez kardynała Roberta Bellarmina. Na polski język przetłumaczony i w Propagandzie wydany, w Rzymie 1844. Ku większej chwale Bożej, i ku zbawieniu bliźnich przedrukowany, ss. 177-184.
Przypisy:
(a) Zob. Ks. Franciszek Bączkowicz CM, Posty obowiązujące. (Przyp. red. Ultra montes).
( PDF )
© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Powrót do spisu treści dzieła św. Roberta Bellarmina pt.
POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: