Schizma

 

KS. ANDRZEJ WYRZYKOWSKI

 

 

Schizma (od gr. σχίζω, σχίσμα) ozna­cza rozdarcie, rozszczepienie. Schizma w zna­czeniu teologicznym (po polsku odszczepieństwo) polega na świadomym wyłama­niu się spod posłuszeństwa papieżowi jako głowie Kościoła (formaliter sumpto) albo na oderwaniu się od Kościoła.

 

Schizma może być czystą, lub połączoną z herezją (schisma purum vel cum haeresi mixtum). W pierwszym wypadku schizma jest uchyle­niem się od posłuszeństwa papieżowi, lub zerwaniem z Kościołem bez naruszenia nauki katolickiej. W drugim – wyłamanie się od posłuszeństwa łączy się z odrzuceniem kilku lub choćby jednego tylko artykułu wiary. Jakkolwiek możliwa w teorii, w rzeczywistości jednak schizma czysta w naszych czasach nie istnieje, gdyż nie ma schizmy, za któ­rą nie szłoby naruszenie czystości wiary.

 

Nie jest schizmą wyłączenie się spod wła­dzy doczesnej papieża. Zerwanie z pojedyn­czym biskupem lub diecezją (tzw. schisma particulare) też nie jest schizmą w ścisłym tego słowa znaczeniu, jeśli nie oznacza zara­zem oderwania się od Kościoła. Jest jednak zarówno jak i nieposłuszeństwo okazane papieżowi grzechem, i zwykle do schizmy prowadzi. Liczne też przykłady wskazują nam dzieje Kościoła z różnych wieków, z których wy­pływa, że nieposłuszni papieżowi lub biskupo­wi kończyli na formalnej schizmie. Z tego przeto względu słusznie nazwać można rzeczone nieposłuszeństwo wstępem do schizmy.

 

Schizma jest grzechem ciężkim, gdyż rozrywa jedność Kościoła, nakazaną przez Chrystusa Pana. Wewnętrznym węzłem tej jedności jest miłość, a zewnętrznym jej objawem – poddanie się powszechnej głowie. Dlate­go też schizma w istocie swej jest grzechem przeciwko miłości, zewnętrzny zaś objaw schizmy jest grzechem przeciwko posłuszeń­stwu. Ponieważ miłość jest aktem woli, przeto i schizma jest grzechem woli, i tym się różni od herezji, która jest grzechem umysłu.

 

Każdy heretyk jest schizmatykiem, gdyż zrywając z nauką, zrywa jednocześnie z samym Kościołem, ale nie każdy schizmatyk (w teorii) jest przez to samo heretykiem.

 

Kary za schizmę czystą są: ekskomunika "ipso facto incurrenda" w szczególniej­szy sposób zastrzeżona przez Stolicę Apostolską; niezdolność do beneficjów i godności kościelnych, a szczególniej do godności biskupiej; utrata jurysdykcji kościelnej, za czym idzie, że rozdawnictwo urzędów kościelnych, sprze­daż lub zamiana majątków kościelnych, wy­klęcie i zwolnienie od klątwy dokonane przez schizmatyków, są same przez się nieważne. Przyjmujący święcenia od schizmatyków, są przez to samo zawieszeni od sprawowania funkcji kościelnych i niezda­tni do obejmowania beneficjów (irregulares).

 

Schizma połączona z herezją ściąga na wi­nowajców te same kary co i here­zja (zob.).

 

Ks. Andrzej Wyrzykowski

 

–––––––––––

 

 

Artykuł z: "Podręczna Encyklopedia Kościelna" opracowana pod kierunkiem ks. ks. Józefa i Romana Archutowskich, Aleks. Fajęckiego, Jana Niedzielskiego, Antoniego i Adama Szymańskich, Andrzeja Wyrzykowskiego i redaktora ks. D-ra Zygmunta Chełmickiego. S. Tom XXXV–XXXVI. Warszawa 1912. Za pozwoleniem władzy duchownej, ss. 133-134 (hasło: Schyzma). WYDAWNICTWO BIBLIOTEKI DZIEŁ CHRZEŚCIJAŃSKICH. (a)

 

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono; przypisy od red. Ultra montes).

 

Przypisy: 

(a) Por. 1) Ks. Jan Nepomucen Opieliński, a) Co to jest ekskomunika? b) Apostaci, heretycy i schizmatycy a inni grzesznicy. c) Ekskomuniki Konstytucji "Apostolicae Sedis". d) Ekskomunika na heretyków, apostatów i ich wspólników. e) Ekskomunika na schizmatyków.

 

2) Papież Urban VIII, Papież Benedykt XIV, Wyznanie Wiary dla chrześcijan wschodnich (Professio Fidei Orientalibus praescripta).

 

3) Papież Pius IX, Modlitwa o nawrócenie kacerzy i schizmatyków.

 

4) Ks. Ignacy Grabowski, a) Prawo kanoniczne według nowego kodeksu. b) O występkach przeciw wierze i jedności kościelnej. c) Kościół a herezja.

 

5) Ks. Franciszek Bączkowicz CM, a) Przepisy Kościoła odnoszące się do współżycia katolików z heretykami. b) Posty obowiązujące.

 

6) Ks. Dr Henryk Maria Pezzani, Kodeks Świętego Katolickiego Kościoła Rzymskiego. Kanon 26. Zakazany jest wybór na Papieża tego, kto odstąpił od wiary katolickiej, heretyka lub schizmatyka; jeśli ktoś taki zostanie wybrany, wybór jest nieważny. (Codex Sanctae Catholicae Romanae Ecclesiae. Can. 26. Devius a fide catholica, haereticus, vel schismaticus eligi prohibetur in Romanum Pontificem; si eligatur nulla est electio).

 

6) Ks. Andrzej Wyrzykowski, a) Schizma antiocheńska (330-415). b) Schizma akacjańska (484-519). c) Wielka Schizma Zachodnia (1378-1415).

 

7) Bp Władysław Krynicki, Dzieje Kościoła powszechnego.

 

8) Ks. Walenty Gadowski, Nauka Kościoła. Wybór orzeczeń dogmatycznych Kościoła katolickiego i jego praw kanonicznych.

 

9) O. Jan Jakub Scheffmacher SI, Katechizm polemiczny czyli Wykład nauk wiary chrześcijańskiej przez zwolenników Lutra, Kalwina i innych z nimi spokrewnionych, zaprzeczanych lub przekształcanych.

 

10) Ks. Andrzej Macko, Znaczenie encykliki o modernizmie.

 

11) Sac. F. H. Reinerding, Theologiae fundamentalis tractatus duo. Tractatus prior. Demonstratio christiano-catholica contra adversarios generatim omnes. De iis, qui auctoritati Ecclesiae obluctantur.


© Ultra montes (www.ultramontes.pl)

Kraków 2007

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: